Het vliegt, kruipt en we kunnen ze niet missen Natuur : Kabinet steunt deltaplan voor bedreigde insecten

Het Parool : van Malika Sevil

Wereldwijd wordt 40 procent van de insecten met uitsterven bedreigd, blijkt uit nieuw onderzoek. Daarmee stort de hele voedselketen in. 'Zonder insecten geen fruit.'

nsecten, misschien wel de meest ondergewaardeerde wezens ter wereld, vormen de ruggengraat van de aarde. Liefst 60 procent van de wilde planten heeft insecten nodig voor hun bestuiving, 80 procent van de vogels eet insecten.

"Geen voedselketen zonder insecten," zegt plantenecoloog en insectenonderzoeker Hans de Kroon van de Radboud Universiteit. "En zonder insecten ook geen appels en peren aan onze fruitbomen."

Insecten, kortom, houden de natuur in balans. Nu blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Sydney, waarbij 73 internationale publicaties over de insectenstand werden geanalyseerd, dat 40 procent van de insectensoorten snel in aantal afneemt.

Trede in de voedselketen

Ze worden met uitsterven bedreigd en verdwijnen, als we zo doorgaan, voorgoed. Het onderzoek valt samen met de bekendmaking dat minister Carola Schouten van Landbouw steun geeft - ook financieel - aan het Deltaplan Biodiversiteitsherstel, dat de soortenrijkdom in Nederland wil verbeteren. Een goede zaak, zegt Marcel Dicke, hoogleraar entomologie aan de Wageningen University. "De terugloop van insecten duurt al decennia en wordt steeds groter."

Studie na studie maakt duidelijk hoe 'bijzonder ernstig' de situatie is. Hij wijst op een onderzoek dat vorig jaar in Costa Rica is gepresenteerd. "Aangetoond werd dat het aantal insecten in veertig jaar drastisch is afgenomen. Maar het aantal vogels die insecten eten, is óók sterk verminderd. Zaadetende vogels zijn niet in aantal afgenomen." Als de insecten verdwijnen, is dat meteen ook een klap één trede hoger in de voedselketen: de insecteneters.

De Australische onderzoekers wijzen meerdere oorzaken aan voor de teruglopende insectenstand: het groen waar ze goed in gedijen, maakte plaats voor stenen of landbouwgrond. Het gebruik van pesticiden en mest is schadelijk, zeggen de deskundigen, en verder speelt ook het klimaat een rol, al is dat vooral het geval in tropische gebieden. "Als het warmer wordt, verhuizen insecten naar koudere gebieden," zegt De Kroon. "Zo verhuist de tijgermug onze kant op. Niet iets om gelukkig mee te zijn."

Tussen de groenten

Er zijn drastische maatregelen nodig om het tij te keren, zegt Dicke. "Zet de bermen vol met mooie bloemen waar insecten van houden." Een ander plan is volgens Dicke om de landbouw zo in te richten dat deze bijdraagt aan biodiversiteit. Tussen de groenten zouden bijvoorbeeld stroken bloemen kunnen worden geplant waar nuttige insecten op afkomen die schadelijke insecten opeten. "Daar wordt onderzoek naar gedaan, met veelbelovende resultaten."Het vliegt, kruipt en we kunnen ze niet missen

Snelle afname aantal insecten bedreigt natuur.

Volkskrant : van Cor Spekssnijder

Wereldwijd daalt het aantal insectensoorten in razend tempo. Slecht nieuws voor de hele natuur, want insecten spelen een cruciale rol in ecosystemen.

Het gaat wereldwijd zo slecht met de insecten dat 'rampzalige' gevolgen dreigen voor de natuur. 40 procent van de insectensoorten neemt snel in aantal af en zou de komende decennia kunnen uitsterven, concluderen wetenschappers in een overzichtsstudie. Belangrijkste oorzaak van de 'dramatische' afname is volgens hen verlies van leefgebied, vooral door de intensieve landbouw.

Insecten verdwijnen veel sneller dan zoogdieren, vogels en reptielen. De biomassa van insecten op aarde neemt naar schatting met 2,5 procent per jaar af. Als de afname in het huidige tempo doorgaat, dreigt binnen een eeuw een massaal verdwijnen van soorten, stellen de onderzoekers in Biological Conservation.

Insecten spelen een cruciale rol in ecosystemen. Ze vormen voedsel voor tal van anderen dieren, zoals vogels, vleermuizen en reptielen. Ze zorgen voor bestuiving van een groot deel van alle wilde planten en landbouwgewassen en dragen bij aan een gezond bodemleven.

De afgelopen jaren zijn meer studies verschenen over de afname van insectenpopulaties, maar die gingen meestal over een beperkt aantal soorten en hadden betrekking op een beperkt gebied. Samen met een collega heeft hoofdonderzoeker Francisco Sánchez-Bayo van de Universiteit van Sydney 73 publicaties geanalyseerd die de afgelopen dertien jaar zijn verschenen. Daaronder ook Nederlandse studies. Zo geven ze een breder beeld dan tot nu toe naar voren is gekomen, al komt de meeste informatie uit ontwikkelde landen in Europa en Noord-Amerika.

Tot de insecten die het sterkst in aantal zijn afgenomen behoren bijen, vlinders en kevers. Er zijn ook soorten die het goed doen. Het gaat dan meestal om insecten als huisvliegen of kakkerlakken die zich weten aan te passen aan veranderende omstandigheden, minder gevoelig zijn voor schadelijke stoffen of die de plaats innemen van verdwenen soorten. Over tal van soorten zijn de gegevens schaars, zoals over vliegen, mieren, luizen en krekels.

De onderzoekers wijzen verlies van leefgebieden, door uitbreiding van areaal voor intensieve landbouw en stedebouw, aan als belangrijkste oorzaak van de teruggang. Ook gebruik van pesticiden en kunstmest en klimaatverandering spelen een rol. Opwarming van de aarde heeft vooral invloed op de insecten in tropische gebieden. In gematigde streken is de invloed beperkter.

De auteurs vrezen dat de afname van het aantal insecten ernstige gevolgen kan hebben voor dieren die voor hun voedsel afhankelijk zijn van insecten. Zo blijkt uit onderzoek in Costa Rica dat het slechter gaat met vogels die insecten eten dan met vogels die zich voeden met zaden. 'We moeten ons niet alleen zorgen maken over insecten maar over alle consequenties die hun afname heeft voor het hele ecosysteem', zegt Marcel Dicke, hoogleraar entomologie aan de Wageningen Universiteit. Hij is niet betrokken bij het onderzoek.

De auteurs pleiten in hun studie voor een herziening van de landbouwpraktijken: beperking van het gebruik van pesticiden en overschakeling op duurzame vormen van landbouw. Ze schrijven dat 'doorslaggevend ingrijpen' noodzakelijk is om een 'rampzalige instorting van ecosystemen' af te wenden.

De oorzaak van de teruggang van het aantal insecten is niet eenduidig, zegt Dicke. 'Dat is het verontrustende. Het is een complex van factoren. Er gaat leefgebied verloren doordat wij meer grond gebruiken voor de landbouw en steden. Wij hebben meer landbouwgrond nodig omdat wij veel vlees eten. Minder vlees betekent minder CO2-uitstoot en minder landbouwgrond waarop voer voor dieren wordt verbouwd. De achteruitgang van de biodiversiteit is direct verbonden met ons voedingspatroon en met klimaatverandering.'

Ecoloog Kees Booij zegt dat er genoeg reden is om ons zorgen te maken over de achteruitgang van insecten, maar dat de beschikbare informatie over veranderingen in de insectenfauna 'nogal eenzijdig en beperkt' is. 'Het gaat vooral over bijen en vlinders en het gaat vooral over West-Europa en Noord-Amerika. Hoe groot en hoe dramatisch de afname nu werkelijk is, daarover blijft mijns inziens de onzekerheid groot'.

Booij vindt dat de onderzoekers te veel nadruk leggen op de rol van de landbouw, terwijl de meeste insectensoorten buiten de landbouwgebieden leven. 'Ik ben sterk voorstander van het gebruik van minder chemische middelen in de landbouw, maar denk dat dat nauwelijks zoden aan de dijk zet. Grootschalige monotone landbouw zal ook zonder insecticiden weinig interessante insecten opleveren als er geen ruimte is voor kruiden en onkruid.'

Volgens Booij is de studie van Sánchez-Bayo en zijn collega gebaseerd op informatie die vatbaar is voor verschillende interpretaties. 'Als de omstandigheden verbeteren, zullen veel insecten zich makkelijk herstellen. Dat wereldwijd een flink aantal soorten intussen het loodje legt lijkt niet onwaarschijnlijk.

ijsvogel in de winter

van : Vroege Vogels BNNVARA

Aantal ijsvogelpaartjes sterk afgenomen in 2018.

Het aantal ijsvogels in de regio Gooi en Vechtstreek is met 75-80 procent achteruitgegaan. De stevige winter in de tweede helft van februari en begin maart 2018 heeft er voor gezorgd dat veel ijsvogels dat niet overleefd hebben. Vooral de ijzige, harde Siberische wind heeft waarschijnlijk veel ijsvogels het leven gekost.

Deze achteruitgang is geconstateerd door de leden van de IJsvogelwerkgroep Gooi en Vechtstreek. Nu de eerste monitoring van de vaste broedplekken vrijwel rond is, zijn pas 16 paar ijsvogels met zekerheid vastgesteld. De verwachting is dat er nog hooguit 10 paar bij zullen komen. Dit lage aantal staat in schril contrast met het record jaar in 2017. Toen werden in de regio maar liefst 104 paar ijsvogels geteld.

Uit andere delen van Nederland (o.a. Alkmaar mogelijk 90%, Midden-Kennemerland 90%?, Zuid-Kennemerland, Amsterdam, Apeldoorn) komen vergelijkbare berichten over sterke afname van het aantal ijsvogels. Eerder werden op diverse plaatsen de vondsten van dode ijsvogel gemeld. Als de afname in Gooi en Vechtstreek voor heel Nederland op gaat, zal de ijsvogelstand zakken van meer dan 1300 paar in 2017 naar circa 300 paar in dit jaar. Dit lage aantal was er deze eeuw alleen in 2000 (295 paar) en 2012 (285 paar).

Broedsel overgeslagen

De werkgroep hoopt dat een aantal ijsvogels het eerste broedsel misschien hebben overgeslagen om bijvoorbeeld zelf eerst weer op krachten te komen. Mogelijk gaan die vogels daarna als nog broeden. Door het lage aantal paartjes zal ook de aanwas van jongen dit jaar laag zijn. En dat heeft weer gevolgen voor de ijsvogelstand in 2019.

IJsvogel kan niet tegen ijs

In Nederland zijn ijsvogels standvogel. Dat betekent dat ze in de herfst niet naar warmere oorden zoals Zuid-Frankrijk of Afrika trekken. Ze blijven hier omdat de ervaring leert dat de meeste winters niet al te streng zijn. Dat betekent dat er bijna altijd open water is om vis te vangen, het stapelvoedsel van ijsvogels. Meestal gaat dat goed maar komt er een strenge winter waarbij meer dan twee weken bijna overal ijs ligt, dan gaan veel ijsvogels dood.

https://vroegevogels.bnnvara.nl/nieuws/aantal-ijsvogelpaartjes-sterk-afgenomen-in-2018

zo helpen we de egel de winter door

van : Een Vaandag

Egels hebben het zwaar te verduren. De aanhoudende droogte zorgde er deze zomer voor dat insecten nergens te bekennen waren. Met als gevolg: uitgemergelde egels die nu niet genoeg vet op het bot hebben om in winterslaap komen.

Door de aanhoudende droogte deze zomer zijn insecten dieper de grond in gekropen. Dit heeft grote gevolgen voor de egel. De stekelige beestjes hebben nu moeite om voldoende voedsel te vinden. Met te weinig vetreserves komt het stekelige beestje niet in winterslaap en dat kan vele egels het leven kosten.

Egels in nood

Dat het niet goed gaat met de egel spreekt ook uit alarmerende cijfers. In Engeland is de egelstand sinds 1950 met 80 procent gedaald. In Nederland hebben egelopvangcentra de handen vol aan het verzorgen van egels die het zonder hulp niet redden. Dit jaar zijn er in deze centra al 10 procent meer egels opgevangen dan vorig jaar.

Roxina van Eck verzorgt egels bij het dierenopvangcentrum De Toevlucht in Amsterdam. Ook zij ziet dat egels oververtegenwoordigd zijn. "Vooral jonge egels en moeders hebben het zwaar. Die moeten een gewicht van minstens 600 gram hebben om in een winterslaap te komen. De meeste zijn 300 à 400 gram, en dat is gewoonweg niet genoeg."

Voedsel

In de koude wintermaanden gaan egels op zoek naar eten zodat zij met genoeg vetreserves aan een winterslaap kunnen beginnen. Omdat er een gebrek is aan insecten kun je de insecteneters helpen in de zoektocht naar voedsel door eten voor ze neer te zetten in de tuin.

https://eenvandaag.avrotros.nl/item/zo-helpen-we-de-egel-de-winter-door/